چکیده
در مقاله “کیفیت توان الکتریکی چیست” به مفهوم کلی و کیفی کیفیت توان الکتریکی اشاره کردیم و بیان نمودیم که به طور خلاصه هرچه شکل موج ولتاژ ما به سیسنوسی خالص نزدیک تر باشد، کیفیت برق مصرفی ما بیشتر است. اما نزدیکی شکل موج ولتاژ به شکل موج سینوسی خالص صرفاً یک مفهوم کیفی است. در این مقاله قصد داریم با هدف کمّی کردن مفهوم کیفیت توان، به شاخص‌هایی که برای ارزیابی کیفیت توان الکتریکی تعریف و استفاده می‌شود، به طور خلاصه اشاره کنیم.
عناوین مهم این مقاله
به منظور ارزیابی کیفیت توان الکتریکی، ابتدا اندازه‌گیری انجام می‌گیرد و سپس بر اساس این داده‌های اندازه‌گیری، 7 شاخص کیفیت توان الکتریکی محاسبه می‌شود. در صورتی که تمامی این شاخص ها در حدود مجاز تعیین شده توسط استاندارد باشند، کیفیت توان الکتریکی برق مصرفی قابل قبول و مناسب است. این هفت شاخص شامل موارد زیر است که به طور خلاصه به تعریف هر یک می‌پردازیم.
7 شاخص مهم کیفیت توان الکتریکی
1- عدم تعادل
در حالت عادی برای یک ولتاژ متعادل سه فاز، دامنه همه فازهای ولتاژ A,B و C یکسان بوده و هر یک از این فازها با دیگری 120 درجه اختلاف فاز دارد. متفاوت بودن دامنه ولتاژ در یکی از سه فاز الکتریکی و یا اختلاف فاز کمتر و یا بیشتر از 120 درجه، منجر به عدم تعادل ولتاژ می‌شود.
2- هارمونیک
اگر شکل موج هر یک از فازهای ولتاژ به طور کامل سینوسی نباشد و اصطلاحاً شکل موج دارای اعوجاج باشد، ولتاژ مورد نظر دارای آلودگی هارمونیکی است.
3- ضریب توان
برای یک مصرف کننده الکتریکی، اگر اختلاف فاز ولتاژ و جریان مصرف کننده نزدیک به صفر باشد، این مصرف کننده ضریب توان مناسبی دارد. اما در صورتی که این اختلاف فاز بیش از مقدار مشخصی شود، مصرف توان راکتیو بار الکتریکی بیش از حد مجاز شده و نیاز به اصلاح ضریب توان خواهد داشت.
4- فلیکر
به زبان ساده کم و زیاد شدن متناوب دامنه ولتاژ با فرکانسی در حدود 8 تا 10 هرتز فلیکر گفته می‌شود. به علت کم بودن این فرکانس تغییرات، پدیده فلیکر در روشنایی لامپ‌های رشته‌ای منعکس شده و توسط چشم انسان قابل مشاهده است که به اصطلاحاً به سوسو زدن لامپ شهرت دارد.
5- نوسان فرکانس
کم یا زیاد شدن بیش از حد فرکانس ولتاژ (در حدود 0.3 هرتز)، به عنوان پدیده نوسان فرکانس شناخته می‌شود.
6- گذراها
به تغییرات سریع و شدید دامنه ولتاژ (در حد چند میکرو ثانیه)، گذرای ولتاژ اطلاق می‌شود. گذراهای ولتاژ معمولاً به شکل متناوب اتفاق نمی‌افتند و دامنه ولتاژ در طی رویداد گذرا می‌تواند تا چند برابر مقدار نامی افزایش و یا کاهش یابد.
7- نوسان ولتاژ
همانطور که از اسم این پدیده مشخص است، تغییرات بیش از حد دامنه ولتاژ برای مدت چند سیکل نوسان ولتاژ نامیده می‌شود. نوسان ولتاژ خود به سه دسته افت ولتاژ، اضافه ولتاژ و قطعی ولتاژ تقسیم‌بندی می‌شود که هریک از این سه دسته بر اساس مدت زمان رویداد پدیده، به دو دسته کوتاه مدت و بلند مدت تقسیم بندی می‌شوند.
